het ligt al jaren
in nevelen gehuld
in de Wadderbocht:
het oude slot
de Waddenburcht
In de kerstnacht van 1717 woedde een zeer zware noordwesterstorm in het noordelijke kustgebied. De woedende wind beukte aanhoudend op de Groninger dijken, die uiteindelijk braken en het zeewater lieten gaan waar het niet was gewenst. Vele dorpen werden van de kaart geveegd. Alleen al in Groningen kostte het extreme weer aan meer dan tweeduizend mensen het leven.
Ook de dorpen Kweldergat en Wadhuysen werden zwaar door de storm geteisterd. Kweldergat werd vrijwel volledig weggespoeld. Het oude vissersdorp droeg op treurige wijze bij aan de statistieken: ongeveer honderd dorpelingen werden door de stormvloed verzwolgen.
Wadhuysen wordt vaak vergeten in de stormvloedstatistieken. Alle inwoners overleefden de natuurramp namelijk, op één na: Hendrick Lodder, koster van de Nederduitsche Gereformeerde Kerk te Wadhuysen. Bij het naderen van de stortvloed luidde hij in opdracht van de dominee de klokken van de kerk lang en luidruchtig. Maar het noodlot was zuur: juist op het moment dat hij zichzelf in veiligheid wilde stellen, brak de bronzen klok. Een deel viel op fatale wijze op zijn kale hoofd.
Alle andere bewoners wisten de onheilsvloed te overleven door te vluchten naar de Waddenburcht, die de grote toegangsdeuren aan de zuidkant bij het bemerken van de storm dadelijk wijd open had gezet. Het grote kasteel lag in die tijd nog aan de kust, een kilometer of drie ten noorden van het dorp Wadhuysen. Het lag op een grote, massieve rots, met oostelijk en westelijk geleidelijk naar het zuiden aflopende dijken.
Terwijl de Wadhuysers – op de toenmalige koster na – genoten van de bescherming van de hooggelegen burcht aan het Wad en baden voor hun geliefden in Kweldergat en andere plaatsen aan de kust, sloegen storm en vloed de westelijke dijk kapot waardoor het water het zuidelijk van de burcht gelegen land overspoelde. Het razende water reed voort op de noordwester, maar trof al snel de wierde van Wadhuysen. Het zeewater kaatste via de wierde naar de oostelijke dijk, en sloeg die genadeloos van binnen uit aan gort. De Waddenburcht kwam zo geïsoleerd te liggen, omringd door wild stromend water.
Nadat de kerststorm was gaan liggen en de wonden waren gelikt, werd het dijkherstel voortvarend ter hand genomen. Iets té voortvarend, vermoedelijk. Weliswaar kreeg Kweldergat een nieuwe, verhoogde dijk, maar door een rekenfout van een ambtenaar van de Republiek boog de nieuwe zeedijk naar beneden af en ging die onder het dorp Wadhuysen lopen, dat daardoor buitendijks kwam te liggen.
Toen alle bestuurlijke procedures om de fout te herstellen eindelijk waren doorlopen, waren de werkzaamheden afgerond. Er was niet genoeg geld meer beschikbaar om de dijken oost en west van de Waddenburcht alsnog te herstellen. Daarmee was de Wadderbocht geboren, en was de burcht los van het land geraakt en was de rots waarop ze was gebouwd een eiland geworden. Dat eiland werd na verloop van tijd simpelweg Waddenooghe genoemd: het eiland in het Wad.
Uit de Wadhuyser archieven blijkt genoegzaam hoe het lokale bestuur en de lokale bevolking de gang van zaken rond de aanleg van de nieuwe dijk in het geheel niet konden waarderen. Opmerkelijk is dat uit geen van de overgeleverde documenten blijkt dat de heer en vrouwe van de Waddenburcht zich had aangesloten bij de verontwaardiging. Zou hij het resultaat – zijn burcht op een eiland en niet langer aan de kust – hebben geprefereerd boven de oude situatie?
In de Wadderbocht hebben eb en vloed sinds de kerstvloed van 1717 vrij spel. Bij hoogwater is de Waddenburcht ook enkel te water bereikbaar. Bij laagwater, echter, wordt het oude keienpad weer glinsterend zichtbaar: de oude weg van Wadhuysen naar de burcht. Zo is Waddenooghe dus eigenlijk een getijdeneiland.
Op een zachte, nevelige ochtend in februari liep een man bij laagwater gebogen over het oude keienpad naar de burcht. De weg was glad en glibberig. De man had een lange wandeling achter de rug, een wandeling die was begonnen bij zijn kleine witgepleisterde huisje aan de dijk aan westgrens van de gemeente Wadhuysen. Rond hem dansten witte slierten lucht.
Het pad liep geleidelijk omhoog, het eiland op. Op het moment dat hij nog een meter of twintig van de poort van de burcht verwijderd was, zwaaide een lage deur in de grote toegangspoort reeds voor hem open, in een warm gebaar van welkom.
Wordt vervolgd